MEESTERLIJKE MISSEN

In het najaar staat het genre van de mis centraal met als basis de terugkerende teksten van het Kyrie, Gloria, Credo, Sanctus en Agnus Dei. Doorheen de eeuwen is dit ordinarium van de mis ontelbare keren getoonzet door vele componisten. We zoomen in op drie meesterlijke missen uit drie verschillende eeuwen.

17 oktober:           Grosse Messe van Mozart

Wolfgang Amadeus Mozart (1756-1791) componeerde tientallen missen en misdelen toen hij in dienst was van de aartsbisschop van Salzburg. Zijn laatste mis echter, de zogenaamde Grosse Messe in do klein KV 427 schreef hij zonder opdrachtgever toen hij in Wenen woonde. Het is Mozarts grootste koorstuk, al heeft hij het om onduidelijke redenen nooit voltooid. Desondanks geldt de Grosse Messe als een absoluut hoogtepunt in Mozarts oeuvre en in de religieuze muziek in het algemeen.

Sint Peterskerk Salzburg waar mogelijk de eerste uitvoering werd gegeven

21 november     Petite Messe Solennelle van Rossini

Aan het einde van zijn leven schreef de gevierde operacomponist Gioachino Rossini (1792-1868) zijn ​Petite Messe Solennelle​. Het werd zijn muzikaal testament. Deze mis is alleen maar klein te noemen vanwege haar intieme en bijzondere bezetting: vier solisten, een koor en slechts twee piano’s en een harmonium als instrumentatie. Maar dankzij het meesterschap van Rossini heeft het een ongelooflijke dramatische impact en de statige plechtigheid van een grote mis.

Gioachino Rossini 1792 - 1868

12 december     The Armed Man - A Mass for Peace van Jenkins                         

De Welshe componist Karl Jenkins (geboren in 1944) componeerde in 1999 ’The Armed Man - A Mass for Peace’. Het is een indrukwekkend en aangrijpend muziekstuk dat de impact van oorlog en de zoektocht naar vrede verkent. Jenkins koos teksten uit die Hindoestaanse, Islamitische, Joodse en Christelijke tradities verbinden en droeg zijn mis op aan de slachtoffers van de Kosovocrisis. Door zijn universele boodschap van vrede is ’The Armed Man’ heel geliefd bij uitvoerders en publiek; het is het meest uitgevoerde werk van een levende componist.

NATIONALE SCHOLEN

In het voorjaar trekken we doorheen Europa en grasduinen we in muziekstukken van de Nationale Scholen. Tijdens de 19e en begin 20e eeuw, toen de moderne natiestaten opkwamen, werd muziek voor veel componisten een middel om de nationale identiteit uit te dragen. In deze zogenaamde Nationale Scholen bezingen de componisten de geschiedenis en de natuur van hun eigen land en integreren ze elementen uit de volksmuziek en de volkslegende in hun kunstmuziek. Het meest overtuigend kwam het nationalisme op het voorplan in de landen die aan de periferie van de Europese muzikale traditie gelegen waren, vooral in Bohemen, Scandinavië, Rusland en later ook in Spanje.

23 januari       Slavische dansen van Dvorak

Antonín Dvořák (1841-1904) raakte in 1878 op slag beroemd in heel Europa met zijn eerste bundel van ‘Slavische dansen’. Hij baseerde zich op de bruisende dansritmes en de aanstekelijke melodieën van de Tsjechische folklore. Gezien het ongekende succes volgde in 1886 een tweede bundel waarbij Dvořák naar ruimere bronnen in het hele Slavische cultuurgebied zocht. Beide bundels, oorspronkelijk voor piano vierhandig en later bewerkt door de componist tot orkeststukken, hebben nog niets aan populariteit ingeboet.

Antonín Leopold Dvorak  1841 - 1904

De titelpagina van de eerste series van de Slavische dansen met Dvořák's toewijding aan Mr. Wassman

20 februari    Peer Gynt van Grieg

Edvard Grieg (1843-1907) schreef tussen 1875 en 1876 de toneelmuziek voor het toneelstuk ‘Peer Gynt’ van de Noorse dichter Henrik Johan Ibsen met wie Grieg goed bevriend was. Het verhaal gaat over Peer Gynt, een roekeloze Noorse boerenzoon die op zoek gaat naar avontuur en zichzelf. Grieg laat de typische Noorse sfeer van het toneelstuk weerklinken in zachte melodieën geïnspireerd door de volksmuziek en eenvoudige, kleurrijke harmonieën. Later selecteerde de componist acht delen die hij in twee Peer Gynt-suites voor orkest bundelde.

Peer Gynt 1843 - 1907

20 maart      Polovtiaanse Dansen van Borodin

Aleksandr Borodin (1833-1887) behoorde tot het Machtige Hoopje samen met Mili Balakirev, César Cui, Nikolaj Rimski-Korsakov en Modest Moessorgski. Deze componisten waren sterk nationalistisch gezind en brachten in hun muziek hun voorliefde voor de nationale geschiedenis, het volkse en het exotische tot uitdrukking. De Polovtiaanse Dansen zijn het hoogtepunt van de grootse opera Prins Igor die onafgewerkt bleef door de plotse dood van Borodin. De weelderige melodieën, de opwindende ritmes en de kleurrijke orchestratie klinken nu eens sensueel dan weer ruw en weerspiegelen de kracht en barbaarsheid van de Polovtsers, het legendarische volk uit de steppen van Midden-Azië.

Alexander Borodin 1833 - 1887

24 april      El Sombrero de tres picos van de Falla

In 1919 kende het ballet El Sombrero de tres picos (De driekantige steek) een groot succes. De Spaanse componist Manuel de Falla (1876-1946) had deze muziek geschreven voor Les Ballets Russes en werkte samen met choreograaf Léonide Massine en kunstenaar Pablo Picasso. Het eenvoudige en kluchtige verhaal van het ballet voert ons naar het platteland in Andalusië met als hoofdpersonages een molenaar, zijn mooie vrouw en de Corregidor van Granada. Niet alleen het verhaal is doorspekt van Andalusische folklore, ook voor de muziek nam de Falla Spaanse melodieën en flamencodansen als zijn inspiratiebron.

Manuel de Falla  1876 - 1946