Een dwaaltocht door een aantal eeuwen kunst,

met Dr. Jan Vaes als begeleider

Donderdag 9 oktober   14.00 uur

Caravaggio (1571-1610): schoft en genie.

Caravaggio kende een bewogen leven maar bleek tegelijk de grondlegger van de barokke schilderkunst. In het heilig jaar 1600 werkte hij in Rome waar hij plots met een compleet nieuwe picturale stijl uitpakte. Toneelmatig opgestelde, levensgrote figuren, uit het leven gegrepen, waren een spectaculaire innovatie. Maar nog indrukwekkender oogde zijn adembenemend claire-obscure.  Het heeft talrijke schilders - en niet van de minste - in Europa geïnspireerd: de zogenaamde Caravaggisten.

Donderdag 23 oktober   14.00 uur

Dapper voorwaarts, maar waarheen: van Bismarck tot de Bierkeller

Aan het eind van de 19^de en in de eerste helft van de 20^ste eeuw werden zowel het liberalisme als het socialisme grondig in vraag gesteld. Men zocht naar een derde weg. Voor het Nationaalsocialisme werd ongewild de weg al eerder geplaveid. In de Duitse Bond (1815-1866) voerden de vorsten immers al een uiterst conservatief beleid waardoor progressieve krachten massaal uitweken. In 1871 kwam de Duitse eenmaking tot stand, het resultaat van de Pruisische Realpolitik van Bismarck.  Het jonge Duitsland genoot meteen van een reeks sociale voorzieningen die de wind uit de zeilen van links haalden. 

Het leger voelde zich bij de Wapenstilstand van 1918 in de steek gelaten door de Duitse burgerregering. Massa’s ontevreden, gedemoraliseerde, werkloze militairen vulden het straatbeeld. Torenhoge herstelbetalingen, de angst voor een communistische revolutie en een economische crisis kwamen daar nog bovenop. Kortom tijdens het Interbellum was niemand tevreden in het verslagen Duitsland van de Weimarrepubliek. Hitler zal van deze algemene malaise garen spinnen en op legale wijze aan de macht komen: hij mocht van meet af aan ongehinderd met volmachten regeren.

Donderdag 27 november 14.00 uur

Limburgs historisme: pioniers van de neogotiek in België

De romantiek was steeds historisch gekleurd en had een ongekende belangstelling voor het verleden. Dat uitte zich onder meer in een reeks neostijlen, waarvan de neogotiek wel de meest populaire was. Uitgerekend in deze stijl werkten een aantal Limburgse pioniers, zoals Godfried Guffens en Louis Hendrix. Over beide in hun tijd zeer geroemde schilders schreef de spreker twee wetenschappelijke studies. Deze schilders hebben de Engelse neogotiek, de kunst van de Duitse Nazareners en een revival van de Vlaamse Primitieven tot een synthese gebracht, die school maakte.

Werkstuk van  Godfried Guffens                                                                          Zelfportret

Donderdag 11 december  14.00 uur

Immanuel Kant (1724-1804): de vrijheid van de plicht of Kant raakt geen kant

Het is inmiddels 300 jaar geleden dat Immanuel Kant werd geboren in het Pruisische Königsberg en er een strikt geregeld leven leidde, bijna als een robot. Het ontlokte Heinrich Heine later de uitspraak dat Kant geen "Lebensgeschichte hat: denn er hatte weder Leben noch Geschichte".

Zijn filosofie is het toppunt van het Verlicht Rationalisme. In het zog van Descartes’ je pense donc je suis, onderzocht hij de mogelijkheid van kennis en ethiek. Daarom vormt Kant een uiterst belangrijke stap in de westerse filosofie.

Zijn kenleer (Kritik der Reinen Vernunft)  wordt in deze lezing volledig duidelijk gemaakt.

Kants ethiek (Kritik der Praktischen Vernunft) blijft tot vandaag nazinderen, onder meer in het rechtswezen en leverde duidelijk inspiratie voor de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens.

Zijn wijsgerige esthetica (Kritik der Urteilskraft) heeft minder impact gehad.

Donderdag 22 januari 

De graven van Loon en de Europese literatuur

De spreker schreef het standaardwerk over de geschiedenis van de graven van Loon. Daarbij botste hij op het feit dat deze graven een hele brok literatuur inspireerden en genereerden. In het Nederlands en in het Duits, waarbij Hendrik van Veldeke telkens de hoofdrol speelde. Hij is grondlegger van de Nederlandse letterkunde maar tevens van de Duitse literatuur. Ook in het Frans bleef een interessante echo van de graven van Loon en hun exploten bewaard. Een ongekende maar boeiende geschiedenis, voor Vlamingen,
Nederlanders en Duitsers. Vooral ook voor Limburgers aan beide kanten van de Maas.

           Hendrik van Veldeke, zoals afgebeeld                           Loon, getekend in 21e eeuw kaart

                in de 14e-eeuwse Codex Manesse

Donderdag 19 maart  14.00 uur

Islamitische kunst

Islamitische kunst zag het levenslicht in de periode waarin het Byzantijnse Rijk het Iconoclasme (730-843) onderging. Ze nam er het beeldverbod van over maar werd niettemin overrompelend beïnvloed door de Byzantijnse architectuur. De Islam beeldt de oneindigheid van Allah’s schepping uit in abstracte repetitieve motieven en diens woord in kalligrafie. Islamitische kunst is niet alleen te vinden in het Nabije en het Midden-Oosten maar liet ook indrukwekkende monumenten na in Spanje en Sicilië.

Donderdag 26 maart   14.00 uur

Jacques-Louis David (1748-1825) en de kunst van de Franse Revolutie

David is bij uitstek dé schilder van het Frans Classicisme. Als een gladde paling wist hij elke episode van de Franse Revolutie te ‘overleven’. David paste zich telkens aan aan wisselende en soms gevaarlijke omstandigheden en wist zijn opdrachtgevers en zijn publiek steeds opnieuw met zijn historiestukken te charmeren.  Zijn kunst weerspiegelt op pregnante wijze de republikeinse idealen. Na de val van Napoleon (1815) week hij noodgedwongen uit naar Brussel waar zijn late werk heerlijk ouderwets werd.

Donderdag 30 april  14.00 uur

Andrea Palladio (1508-1580): bouwkunst in de Renaissance

Een monument in de architectuurgeschiedenis. Rijke Venetianen gingen uiteraard niet op vakantie naar zee, maar naar het door de dogenstad veroverde vasteland: de Terraferma rond Verona en Vicenza. Hier bouwde Palladio hun prachtige buitenvilla’s. Zij zullen een enorme invloed uitoefenen op het Brits Classicisme van het einde van de 18^de en het begin van de 19^de eeuw. En vandaaruit in alle Britse kolonies: het zogenaamde Palladianisme.

Palladio bouwde echter ook in Venetië zelf nog een reeks prachtige kerken die nog steeds de skyline van de lagunestad bepalen.